Góc nhìn về giá cước vận tải từ căng thẳng địa chính trị và tuyến đường vận tải dầu khí Vịnh Hoa Kỳ - châu Á

Căng thẳng địa chính trị toàn cầu đang ngày càng leo thang, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các tuyến vận tải hàng hóa quốc tế. Trong tháng qua, sản lượng vận chuyển qua Kênh đào Suez chỉ đạt 1,2 triệu tấn, giảm tới 74% so với cùng kỳ năm 2023. Đồng thời, các vụ tấn công của lực lượng Houthi nhắm vào Israel tại khu vực Biển Đỏ đã làm dấy lên lo ngại về nguy cơ gia tăng chi phí vận tải dầu mỏ. Theo nhận định từ BIMCO, những căng thẳng này nhiều khả năng sẽ tiếp diễn trong suốt năm 2025, tạo thêm áp lực lên giá cước vận tải biển.

Các tuyến đường vận tải dầu khí trên biển và các điểm nghẽn

Bất chấp việc Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ và đối tác (OPEC+) kiên định với chính sách cắt giảm sản lượng, nguồn cung dầu của thế giới vẫn ghi nhận mức tăng trưởng mạnh mẽ. Đáng chú ý, một số quốc gia chủ chốt trong OPEC hiện có sản lượng dư thừa đạt tới 4,5 triệu thùng/ngày, tạo ra áp lực lớn trên thị trường vận tải dầu khí toàn cầu.

Các tuyến đường vận tải dầu khí chiến lược

Phần lớn dầu thô trên thế giới được vận chuyển từ khu vực Trung Đông, với Saudi Arabia và Iraq là những quốc gia xuất khẩu hàng đầu. Các tàu chở dầu thường xuyên di chuyển qua những eo biển quan trọng như: Eo biển Bab-el-Mandeb, điểm ngăn cách Djibouti (châu Phi) và Yemen (châu Á). Và Eo biển Hormuz, tuyến vận tải dầu mỏ lớn nhất toàn cầu, kết nối Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất với Iran.

Từ các điểm này, tàu chở dầu mất từ 2 đến 4 tuần để tiếp cận các khu vực tiêu thụ chính:

• Hoa Kỳ và châu Mỹ: Qua Mũi Hảo Vọng.
• Châu Á: Qua eo biển Malacca, điểm giao cắt giữa Sumatra và Malaysia.
• Châu Âu: Qua Kênh đào Suez hoặc vòng qua Mũi Hảo Vọng trước khi vào Bắc Âu qua Eo biển Dover nếu tàu quá lớn.

Các tuyến vận tải dầu khí không chỉ đóng vai trò huyết mạch của thương mại toàn cầu mà còn đối mặt với nhiều thách thức.

Các nút thắt trên các tuyến vận tải biển chính

Những điểm nghẽn trên các tuyến đường biển quốc tế đóng vai trò tối quan trọng đối với an ninh năng lượng toàn cầu. Đây là các khu vực hẹp nhưng lại chi phối phần lớn hoạt động vận chuyển dầu mỏ, khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) và nhiều loại chất lỏng quan trọng khác. Với đặc điểm địa lý hạn chế, các điểm này đòi hỏi các quy định nghiêm ngặt về kích thước và an toàn tàu thuyền nhằm đảm bảo dòng chảy hàng hóa thông suốt và hiệu quả. Dưới đây là những khu vực đóng vai trò then chốt trong vận tải biển, nơi các rủi ro về an ninh và tắc nghẽn có thể gây tác động dây chuyền lên thị trường năng lượng quốc tế.

Kênh đào Panama: Là cầu nối giữa Thái Bình Dương, biển Caribe và Đại Tây Dương, Kênh đào Panama giữ vai trò quan trọng trong thương mại toàn cầu. Các tuyến thay thế như Eo biển Magellan, Mũi Horn và Eo biển Drake đều kéo dài đáng kể thời gian và chi phí vận chuyển. Nếu buộc phải đi vòng qua Nam Mỹ, tàu thuyền phải di chuyển về phía đông qua Mũi Hảo Vọng hoặc Kênh đào Suez, gây áp lực lớn về chi phí logistics.

Kênh đào Suez: Kết nối biển Đỏ với Địa Trung Hải, Kênh đào Suez là tuyến huyết mạch giữa Viễn Đông và Tây Âu. Đây là con đường chiến lược để vận chuyển dầu và khí đốt tự nhiên từ Vịnh Ba Tư đến châu Âu và Bắc Mỹ. Năm 2023, khoảng 11% lượng dầu và 8% khí LNG toàn cầu được vận chuyển qua đây, khẳng định vai trò không thể thay thế của tuyến đường này trong chuỗi cung ứng năng lượng.

Eo biển Malacca: Là tuyến đường ngắn nhất kết nối Ấn Độ Dương với Thái Bình Dương, Eo biển Malacca đóng vai trò cầu nối quan trọng giữa các nhà cung cấp dầu khí Trung Đông và thị trường Đông Á, Đông Nam Á. Với lưu lượng tàu thuyền cao, eo biển này không chỉ mang tính chiến lược mà còn là yếu tố quyết định sự ổn định của nguồn cung năng lượng khu vực.

Eo biển Hormuz: Được coi là cửa ngõ dầu mỏ lớn nhất thế giới, Eo biển Hormuz kết nối Vịnh Ba Tư với Vịnh Oman và Biển Ả Rập. Nhờ độ sâu và bề rộng phù hợp, eo biển này tiếp nhận được các tàu chở dầu lớn, với sản lượng dầu và khí LNG qua đây lần lượt chiếm 1/4 và 1/5 tổng sản lượng toàn cầu năm 2023.

Mũi Hảo Vọng: Dù không phải là một điểm nghẽn tự nhiên, Mũi Hảo Vọng vẫn là tuyến đường trung chuyển quan trọng trong thương mại dầu mỏ. Trước khi Kênh đào Suez ra đời, đây là con đường duy nhất kết nối châu Âu và châu Á bằng đường biển. Năm 2023, khoảng 8% sản lượng dầu thô giao dịch toàn cầu được vận chuyển qua Mũi Hảo Vọng, củng cố vai trò chiến lược của tuyến đường này.

Căng thẳng địa chính trị vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt

Giữa tháng 11 năm 2023, lực lượng phiến quân Houthi từ Yemen đã thực hiện hàng loạt cuộc tấn công vào các tàu thuyền quanh eo biển Bab el-Mandeb và Biển Đỏ. Mặc dù ban đầu các mục tiêu chủ yếu là tàu container chở hàng thông thường, tình hình nhanh chóng leo thang khi các tàu chở dầu và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) cũng trở thành mục tiêu tấn công.

Hậu quả của các vụ tấn công này là sự thay đổi đáng kể trong tuyến vận tải. Nhiều tàu đã buộc phải tránh xa khu vực Bab el-Mandeb và Kênh đào Suez, chuyển sang hành trình dài hơn vòng quanh châu Phi. Việc này không chỉ làm tăng chi phí vận chuyển mà còn kéo dài thời gian hành trình từ 10 đến 15 ngày, gây áp lực lớn lên chuỗi cung ứng năng lượng toàn cầu. Đối với những tàu chở dầu vẫn duy trì tuyến đường qua Bab el-Mandeb và Kênh đào Suez, phí bảo hiểm rủi ro đã tăng cao đáng kể, khiến chi phí logistics của các công ty vận tải tiếp tục leo thang.

Theo số liệu thống kê, sản lượng hàng hóa qua Kênh đào Suez trong tháng vừa qua chỉ đạt 1,2 triệu tấn, giảm mạnh 74% so với trung bình năm 2023. Trái lại, Mũi Hảo Vọng ghi nhận mức tăng ấn tượng, với sản lượng vận chuyển gần 6 triệu tấn, tăng 65% so với cùng kỳ.

Dự báo năm 2024 cho thấy, thông lượng qua Kênh đào Suez có thể chỉ đạt 30% so với mức trung bình giai đoạn 2019-2023, phản ánh rõ tác động từ các gián đoạn và rủi ro đang diễn ra.

Tình hình căng thẳng tại Biển Đỏ vẫn tiếp tục leo thang, với lực lượng Houthi do Iran hậu thuẫn thực hiện hàng loạt cuộc tấn công vào Israel. Điển hình, ngày 21/12/2023, Houthi tuyên bố đã tấn công một "mục tiêu quân sự" tại Jaffa, miền Trung Israel, bằng tên lửa đạn đạo. Những động thái này không chỉ đe dọa an ninh hàng hải mà còn buộc các hãng tàu phải cân nhắc thay đổi lộ trình vận chuyển.

Các điểm nghẽn quan trọng như Eo biển Bab-el-Mandeb và Eo biển Hormuz đang đối mặt với nguy cơ chi phí bảo hiểm tăng cao, đẩy giá cước vận tải dầu mỏ lên mức mới. Với khoảng 25% sản lượng dầu và 20% sản lượng khí LNG toàn cầu vận chuyển qua Eo Hormuz trong năm 2023, khu vực này vẫn là huyết mạch của an ninh năng lượng toàn cầu.

Theo dự báo từ BIMCO, căng thẳng địa chính trị tại khu vực này nhiều khả năng sẽ duy trì mức độ căng thẳng như năm 2024, tiếp tục hỗ trợ giá cước vận tải dầu khí và vận tải biển trong năm 2025.

Source: https://kinhtechungkhoan.vn/goc-nhin-ve-gia-cuoc-van-tai-tu-cang-thang-dia-chinh-tri-va-tuyen-duong-van-tai-dau-khi-vinh-hoa-ky-chau-a-268726.html 

𝐀𝐋𝐒 – 𝐓𝐡𝐞 𝐋𝐞𝐚𝐝𝐢𝐧𝐠 𝐨𝐟 𝐀𝐯𝐢𝐚𝐭𝐢𝐨𝐧 𝐋𝐨𝐠𝐢𝐬𝐭𝐢𝐜𝐬

Chia sẻ bài viết này