Sự phát triển của thương mại điện tử, chuyển đổi số và tăng trưởng xanh đã mở ra những cơ hội lớn, nhưng nền kinh tế khó có thể tăng tốc nếu ngành logistics không bắt kịp xu thế. Hiện nay, Việt Nam đang khẩn trương xây dựng một hệ sinh thái logistics hiện đại, gắn kết chặt chẽ với chuỗi cung ứng toàn cầu. Đây được kỳ vọng là đòn bẩy quan trọng giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường.
Hạn chế trong cơ sở hạ tầng logistics
Ngành logistics tại Việt Nam đã đạt mức tăng trưởng 14-16% trong những năm gần đây, với quy mô thị trường ước tính đạt hơn 45 tỷ USD vào năm 2024. Theo Ngân hàng Thế giới, Việt Nam hiện đứng thứ 43/155 quốc gia về Chỉ số Hiệu quả Logistics (LPI) và nằm trong nhóm 5 nước dẫn đầu ASEAN.
Tuy nhiên, chi phí logistics của Việt Nam vẫn ở mức cao, chiếm khoảng 16-20% GDP, cao hơn mức trung bình toàn cầu. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến giá thành sản phẩm và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp xuất nhập khẩu.
Cơ sở hạ tầng logistics còn nhiều bất cập, thiếu liên kết giữa các trung tâm logistics cấp vùng và quốc gia, mạng lưới kho bãi, cảng cạn và cảng trung chuyển chưa đáp ứng tiêu chuẩn hiện đại. Ứng dụng công nghệ số trong ngành logistics còn hạn chế, đặc biệt đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa do thiếu nguồn lực đầu tư vào chuyển đổi số.
Nguồn nhân lực trong ngành logistics đang thiếu hụt cả về số lượng và chất lượng, chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển quốc tế hóa và chuyên nghiệp hóa. Thêm vào đó, biến đổi khí hậu và xu hướng phát triển xanh đặt ra áp lực lớn buộc ngành logistics phải thay đổi để giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng và hướng đến kinh tế tuần hoàn.
Bà Trương Thị Mùi, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Logistics Quốc tế Bắc Giang, chỉ ra rằng hạ tầng giao thông phụ thuộc lớn vào vận tải đường bộ (chiếm 70-75%), dẫn đến chi phí cao và thiếu ổn định. Trong khi đó, vận tải đường sắt và đường thủy nội địa dù có tiềm năng nhưng chưa được khai thác hiệu quả.
Xây dựng hệ sinh thái logistics hiện đại
Theo TS. Bùi Bá Nghiêm, chuyên viên cao cấp Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), Việt Nam cần phát triển hệ sinh thái logistics hiện đại, gắn kết với chuỗi cung ứng toàn cầu. Trong đó, logistics số và logistics xanh là hai trụ cột chiến lược giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Chiến lược phát triển logistics thời kỳ 2025-2035, tầm nhìn 2045, đang được Bộ Công Thương hoàn thiện, đặt mục tiêu đến năm 2035, dịch vụ logistics sẽ đóng góp 6-8% GDP, tốc độ tăng trưởng trung bình đạt 15-20%/năm, và chi phí logistics giảm xuống còn 12-15% GDP.
Quyết định số 1658/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Chiến lược Quốc gia tăng trưởng xanh cũng đề cập đến mục tiêu phát triển logistics xanh, bao gồm sử dụng năng lượng sạch, giảm phát thải, và ưu tiên vận tải đa phương thức kết hợp hạ tầng giao thông hiện đại.
Thúc đẩy chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo
Trong kỷ nguyên 4.0, logistics được định hình là một ngành dịch vụ công nghệ cao. Ông Phạm Nguyễn Thanh Quang, Tổng Giám đốc Lazada Logistics, cho biết công ty đã ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) để tự động hóa quy trình, tối ưu hóa tuyến giao hàng và cải thiện trải nghiệm người dùng.
Bà Trương Thị Mùi nhấn mạnh sự cần thiết của việc tích hợp vận tải đa phương thức với hệ thống kho thông minh. Đồng bộ hóa các phương thức vận tải sẽ giúp giảm 10-15% chi phí logistics, đặc biệt trong các ngành thương mại điện tử, dệt may và điện tử.
Liên kết và phát triển bền vững
Theo TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính - Tiền tệ Quốc gia, doanh nghiệp logistics cần đa dạng hóa đối tác, sản phẩm, và chuỗi cung ứng, đồng thời tập trung vào "xanh hóa và số hóa". Các cấp quản lý cần vào cuộc đồng bộ để xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng logistics hiện đại, thúc đẩy liên kết vùng và phát triển thương mại điện tử dựa trên nền tảng số hóa.
Phát triển hệ thống logistics thông minh không chỉ nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia mà còn đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế bền vững.
Ông Phạm Tấn Công
Theo ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam rất quan tâm đến mô hình thành công của Singapore, nơi có các cơ chế hỗ trợ tối ưu. Với sự chuẩn bị bài bản, Singapore đã trở thành trung tâm nhập khẩu trung gian quan trọng trong khu vực, đạt doanh thu gần 90 tỷ USD mỗi năm. Ông Công cho rằng bên cạnh việc phát triển các trung tâm tài chính, Việt Nam cần nghiên cứu và học hỏi mô hình này để xây dựng trung tâm giao dịch hàng hóa quốc tế, đưa Việt Nam trở thành điểm đến nhập khẩu hàng hóa trong khu vực. Để hiện thực hóa mục tiêu này, cần triển khai đồng bộ các giải pháp như giảm chi phí logistics nội địa, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư vào các ngành phụ trợ, tăng cường kết nối giữa ngân hàng và doanh nghiệp, đồng thời có chính sách hỗ trợ về phí như bảo hiểm. Những biện pháp này sẽ giúp Việt Nam không chỉ thu hút các nhà đầu tư nước ngoài mà còn trở thành trung tâm thương mại và logistics khu vực, góp phần đa dạng hóa thị trường và nâng cao vị thế quốc tế.
Ông Trần Thanh Hải
Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), nhận định rằng logistics ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội. Khi lượng hàng hóa sản xuất, lưu thông, và xuất nhập khẩu tăng nhanh, tầm quan trọng của logistics càng rõ rệt. Tuy nhiên, để ngành logistics vượt qua vai trò hỗ trợ và trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế quốc gia, rất cần có các định hướng chiến lược và chính sách đồng bộ từ cơ quan quản lý nhà nước.
Bộ Công Thương vừa phát đi cảnh báo về những rủi ro tiềm ẩn trong lĩnh vực logistics trước bối cảnh căng thẳng kinh tế và địa chính trị toàn cầu. Cục Xuất nhập khẩu khuyến...
Bộ Công Thương muốn bỏ quy định miễn thuế nhập khẩu với hàng mua qua thương mại điện tử
Bộ Công Thương đã đưa ra đề xuất cân nhắc loại bỏ quy định miễn thuế nhập khẩu đối với hàng hóa mua qua thương mại điện tử, nhấn mạnh sự cần thiết phải bảo vệ sản xuất trong...
Bức tranh thương mại thế giới năm 2025 nhiều màu tối
Báo cáo mới nhất từ Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) cho thấy căng thẳng địa chính trị và chiến tranh thương mại đang làm gia tăng những thách thức...
Đàm phán thuế quan với Mỹ bước vào giai đoạn nước rút, hơn 200 doanh nghiệp Việt tăng...
Hơn 200 doanh nghiệp đã tham gia đối thoại với Chi cục Hải quan khu vực V để trao đổi các phương án tăng cường kiểm soát gian lận xuất xứ và chuyển tải bất hợp pháp, đặc biệt...
Đường sắt Lào - Trung Quốc thúc đẩy thương mại khu vực ra sao?
Tuyến đường sắt Lào - Trung Quốc đang từng bước đưa Lào trở thành trung tâm kết nối thương mại quan trọng, thúc đẩy kinh tế xanh và chuỗi cung ứng số trong khu vực ASEAN.
Báo cáo Xu hướng vận tải hàng không tuần 24 năm 2025 từ WorldACD
Lưu lượng hàng hóa vận chuyển hàng không từ và đến khu vực Trung Đông & Nam Á (MESA) đã giảm mạnh trong hai tuần qua do ảnh hưởng của kỳ nghỉ lễ Eid Al-Adha và căng thẳng...
‘Bộ ba’ chính sách ESG: Thách thức doanh nghiệp ngành logistics
Bộ ba chính sách ESG, được gọi là chiến lược “3 tầng” từ Báo cáo Phát triển bền vững doanh nghiệp (CSRD) của Liên minh châu Âu (EU), đang tạo ra những thách thức lớn cho các...
TP. Hồ Chí Minh sẽ phát triển 10 trung tâm logistics
Ngày 11/6/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1125/QĐ-TTg phê duyệt Đồ án điều chỉnh quy hoạch chung TP. Hồ Chí Minh đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060.
Nâng công suất Dự án xây dựng nhà ga hàng hóa tại Cảng Hàng không quốc tế Đà Nẵng lên...
Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng, ông Lê Trung Chinh, vừa ký Quyết định số 1697/QĐ-UBND về việc chấp thuận điều chỉnh Dự án Xây dựng Nhà ga hàng hóa tại Cảng hàng...
Việt Nam và Hoa Kỳ kết thúc vòng đàm phán thứ 3 về thương mại đối ứng
Theo thông tin từ Vụ Thương mại và Chính sách Đa Biên (Bộ Công Thương), vòng đàm phán lần thứ ba giữa Việt Nam và Hoa Kỳ về Hiệp định Thương mại đối ứng đã diễn ra từ ngày...
ALS