Vì sao logistics chiếm 17% giá thành ở vùng kinh tế nhộn nhịp nhất nước?

16.09.2025

Trong khuôn khổ tọa đàm “Phát triển thương mại và logistics TP.HCM” mới đây, nhiều chuyên gia và doanh nghiệp đều cho rằng chi phí logistics – dịch vụ hậu cần gắn liền với dòng chảy hàng hóa – hiện đang chiếm tới 17% giá thành sản phẩm, mức quá cao và trở thành rào cản lớn đối với năng lực cạnh tranh.

Thực tế, đây không phải là vấn đề mới. Một nghiên cứu do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chi nhánh TP.HCM phối hợp với Hội đồng Tư vấn kỹ năng nghề logistics Việt Nam (LIRC) công bố cuối tháng 8/2025 đã tiếp tục chỉ ra những “điểm nghẽn” logistics vốn tồn tại suốt nhiều thập kỷ tại khu vực Đông Nam Bộ.

Chi phí logistics lên đến 17% giá thành đang là gánh nặng với các doanh nghiệp tại TPHCM (Ảnh minh họa: Trần Mạnh).

Báo cáo không chỉ tổng kết tình hình mà còn phản ánh chân thực những thách thức mà vùng kinh tế trọng điểm, năng động nhất cả nước đang phải đối mặt, đặc biệt sau khi bản đồ hành chính được điều chỉnh, trong đó tỉnh Long An cũ nay thuộc tỉnh Tây Ninh mới.

Hạ tầng phát triển nhưng thiếu tính liên kết vùng

Báo cáo đánh giá thẳng thắn rằng hạ tầng logistics khu vực Đông Nam Bộ đã có những bước phát triển quan trọng, song vẫn tồn tại nhiều bất cập:

  • Quy hoạch còn manh mún, thiếu tầm nhìn liên vùng.
  • Nhiều dự án mang nặng tư duy cục bộ địa phương, chưa kết nối hiệu quả đến các đầu mối lớn.
  • Thể chế, thủ tục hành chính giữa các tỉnh chưa đồng bộ.

Hệ quả là doanh nghiệp trong khu vực cũng như các địa phương lân cận, như Đồng bằng sông Cửu Long, vẫn phải gánh chi phí và mất nhiều thời gian cho logistics do hạ tầng chưa hoàn thiện và sự lệch pha về chính sách.

Nguồn nhân lực logistics thiếu chuẩn hóa

Một điểm đáng chú ý khác là vấn đề phát triển nguồn nhân lực logistics. Báo cáo cho rằng việc xây dựng chuẩn chung trong đào tạo là yếu tố thiết yếu để tăng cường liên kết vùng.

Tuy nhiên, hiện nay chương trình đào tạo còn thiếu thống nhất, dẫn đến chênh lệch lớn về chất lượng nhân lực. Sau sáp nhập hành chính, sự khác biệt càng rõ: TP.HCM có hệ sinh thái đào tạo khá đầy đủ, trong khi Tây Ninh vẫn thiếu cơ sở thực hành và giảng viên. Nếu không nhanh chóng chuẩn hóa chất lượng đào tạo và phân bổ hợp lý nguồn nhân lực, khu vực khó đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao từ các dự án hạ tầng quy mô lớn.

Bài toán cảng biển và điều phối hàng hóa

Trong lĩnh vực hạ tầng, cảng biển là một “nút thắt” điển hình. Khu vực Đông Nam Bộ hiện có ít nhất năm cảng hoặc cụm cảng container quy mô lớn, bao gồm: Cát Lái/SP-ITC, Cái Mép – Thị Vải, Hiệp Phước (TP.HCM), Phước An (Đồng Nai) và Cảng Quốc tế Long An (Tây Ninh).

Ngoại trừ Cái Mép – Thị Vải với lợi thế đón tàu mẹ, các cảng còn lại ít nhiều cạnh tranh trực tiếp. Do chưa có cơ chế điều phối cấp vùng, nguồn hàng phân bổ chủ yếu phụ thuộc vào chiến lược riêng của doanh nghiệp khai thác cảng. Điều này khiến một số cảng đầu tư quy mô lớn tại Hiệp Phước, Cái Mép hay Tây Ninh hoạt động chưa hiệu quả, gây áp lực lớn lên hệ thống cảng hiện hữu và hạ tầng giao thông, kéo giảm hiệu suất logistics toàn vùng.

Trong tương lai, khi dự án cảng Cần Giờ được triển khai, yêu cầu về cơ chế phối hợp và chia sẻ nguồn hàng càng trở nên cấp thiết. Nếu không có điều phối chung, nguy cơ đầu tư chồng chéo, mất cân đối giữa cảng quá tải và cảng vắng khách sẽ tiếp tục tái diễn.

Cần một ủy ban logistics vùng với thực quyền

Báo cáo của VCCI đề xuất thành lập Ủy ban Logistics vùng Đông Nam Bộ nhằm điều phối, chuẩn hóa và cải cách thủ tục logistics. Thực tế, từ tháng 7/2023, Hội đồng Điều phối vùng Đông Nam Bộ do Thủ tướng Chính phủ làm Chủ tịch đã được thành lập, tuy nhiên logistics chỉ là một trong nhiều nhiệm vụ, chưa được ưu tiên hàng đầu.

Do vậy, một ủy ban chuyên trách về logistics với thực quyền rõ ràng là điều cần cân nhắc. Ủy ban này cần có:

  • Quyền phê duyệt quy hoạch liên vùng.
  • Quyền thống nhất cơ chế phí.
  • Quyền giám sát việc thực thi chuẩn dữ liệu và quy trình.
  • Nếu chỉ dừng lại ở các tọa đàm, hội thảo hay kiến nghị, các sáng kiến và dự án tiềm năng sẽ khó đi vào thực tiễn.

Cơ hội từ quy hoạch mới và dự án hạ tầng trọng điểm

Vấn đề kết nối liên vùng đã tồn tại suốt nhiều thập kỷ. Báo cáo của VCCI và LIRC một lần nữa chỉ ra những tồn tại này, đồng thời đưa ra khuyến nghị trong bối cảnh Thủ tướng Chính phủ yêu cầu rà soát quy hoạch vùng Đông Nam Bộ sau sắp xếp hành chính. Đây là thời điểm quan trọng để điều chỉnh theo hướng tích hợp, đồng bộ và tránh tình trạng “mạnh ai nấy làm”.

Với loạt dự án trọng điểm đang triển khai như sân bay Long Thành, đường Vành đai 3 và 4, nhiều tuyến cao tốc, cảng Cần Giờ, nếu không sớm có giải pháp điều phối và cải thiện, khu vực sẽ khó thoát khỏi vòng lặp “điểm nghẽn logistics” trong nhiều năm tới.

Source: https://dantri.com.vn/tam-diem/vi-sao-logistics-chiem-17-gia-thanh-o-vung-kinh-te-nhon-nhip-nhat-nuoc-20250915142152712.htm

𝐀𝐋𝐒 – 𝐓𝐡𝐞 𝐋𝐞𝐚𝐝𝐢𝐧𝐠 𝐨𝐟 𝐀𝐯𝐢𝐚𝐭𝐢𝐨𝐧 𝐋𝐨𝐠𝐢𝐬𝐭𝐢𝐜𝐬

Các bài viết khác

Nhận hỗ trợ & tư vấn

Đặt lịch hẹn tư vấn cùng với chuyên gia của ALS