Cách thức xác định cán cân thương mại trong kinh tế

Chắc hẳn chúng ta đã từng nghe tới khái niệm cán cân thương mại. Vậy cán cân thương mại (Balance of Trade) là gì? Được tính như thế nào? Cùng tìm hiểu qua bài viết sau.

Bài viết sử dụng nhiều kiến thức chuyên môn, học thuật. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ cố gắng diễn giải theo hướng dễ dàng tiếp cận nhất cho bạn đọc.

Quý khách muốn tìm hiểu thêm về cán cân thương mại có thể tham khảo thêm các cuốn sách hay giáo trình Kinh tế vĩ mô.

1. Cán cân thương mại là gì?

Cán cân thương mại (tên tiếng anh là Balance of Trade) là chỉ số thể hiện sự chênh lệch giữa số lượng hàng hóa xuất khẩu và nhập khẩu (gắn liền với một quốc gia và theo thời điểm nhất định).

Ví dụ tại Việt Nam, cho đến hết quý III năm 2021, cán cân thương mại hàng hóa Quốc Gia có số nhập siêu là 2.55 tỷ USD. Tuy nhiên đến quý IV năm 2021 thì cán cân thương mại đã đạt xuất siêu với 4.08 tỷ USD (dù chỉ bằng 20% công suất xuất siêu của năm 2020).

2. Cách thức xác định cán cân thương mại?

Theo giáo trình Kinh tế vĩ mô thì cán cân thương mại sẽ được thể hiện bằng giá trị xuất khẩu ròng (Net Exports - NX). Công thức tính cán cân thương mại:

Net Exports (NX) = Export (X) – Import (IM)

Trong đó: 

+ Export (X) – Giá trị xuất khẩu

+ Import (IM) – Giá trị nhập khẩu

* Cách thức tính giá trị xuất khẩu (X)

Ta có công thức thức giá trị xuất khẩu X = F(Y)

Cách tính này sẽ được áp dụng trong bối cảnh nhu cầu xuất khẩu là độc lập không bị ảnh hưởng bởi sản lượng và thu nhập bình quân trong nước. Khi đó giá trị xuất khẩu sẽ phụ thuộc vào mức độ tiêu dùng của người nước ngoài, nó sẽ phản ánh lượng tiền mà nước ngoài dùng để mua sắm các sản phẩm trong nước.

Hàm xuất khẩu có dạng: X = Xo (chỉ để biết áp dụng -> ít áp dụng thực tế vào các bài viết thực tế (trừ tính vĩ mô)).

* Cách thức tính giá trị nhập khẩu (IM)

Ta có công thức thức giá trị xuất khẩu IM = F(Y)

Ngược lại với cách tính giá trị xuất khẩu, giá trị nhập khẩu phản ánh lượng tiền mà người tiêu dùng trong nước sử dụng, chi tiêu để sử dụng các hàng hóa, dịch vụ của nước ngoài. Mức độ chi tiết nhập khẩu sẽ phụ thuộc thuần vào thu nhập , sản lượng tiêu dùng trong nước

Hàm xuất khẩu có dạng: IM = MPM x Y

Trong đó: 

+ MPM (Marginal Propensity to Import) là xu hướng nhập khẩu biên. Nó cho biết khi thu nhập tăng lên một đơn vị thì công dân trong nước muốn chi thêm cho hàng nhập khẩu là bao nhiêu

+ Y: sản lượng tiêu thụ thực tế

2. Ý nghĩa của đồ thị cán cân thương mại?

Dựa vào việc sử dụng đồ thị cán cân thương mại, chinh phủ có thể nằm được tình trạng cung cầu chung của thị trường cũng như bức trang kinh tế chung của Quốc Gia.

3. Nền kinh tế đang thặng dư, thâm hụt hay đang ở cân bằng?

Khi mức nhập khẩu và xuất khẩu không có sự thay đổi, trong trường hợp sản lượng của Quốc Gia có xu hướng tăng lên thì cán cân thương mại có xu hướng thâm hụt cao.

Trong quá trình điều hành nền kinh tế, chính phủ sẽ cố gắng (bằng mọi cách) để dịch chuyển đường xuất khẩu lên phía trên, như vậy nếu sản lượng có tăng lên cũng sẽ giảm bớt tình trạng thâm hụt thương mại.

Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn đọc có thêm kiến thức về cán cân thương mại (Balance of Trade). Nếu cần tư vấn thêm các kiến thức về Logistics nói chung hay các dịch vụ có liên quan, quý khách có thể liên hệ ngay với đội ngũ chuyên gia của ALS để nhận được hỗ trợ sớm nhất.

Chia sẻ bài viết này